نقشه برداری گیلان

نقشه برداری چیست؟

نقشه‌برداری شاخه‌ای از علوم مهندسی است که به جمع‌آوری، آماده‌سازی، ذخیره‌سازی، پردازش، مدیریت، تحلیل، تلفیق، بازیابی و انتقال داده‌های مکان مرجع می‌پردازد. رشته نقشه برداری به عنوان زیرگروه علوم مهندسی در دانشگاه های کشور تدریس می شود. این رشته به صورت ۲ واحدی یا بیشتر در برخی از رشته های دیگر به عنوان معرفی جزئی قرار داده می شود.

انواع نقشه برداری

نقشه برداری به ۲ دسته اصلی و چندین زیردسته تقسیم می شود. یک دسته اصلی شامل نقشه برداری عمومی و کاربردی و دسته دیگر تخصصی و مهندسی می باشد. نقشه برداری تخصصی و مهندسی برای برنامه ریزی و طراحی آثار مهندسی مانند جاده ها، پل ها و مخازن جمع آوری می شود.

انواع نقشه برداری عمومی و کاربردی:

نقشه نگاری یا کارتوگرافی (Cartography):

نقشه‌نگاری یا کارتوگرافی علم و هنر ترسیم نقشه‌های زمین است. در معنای عام به تمامی عملیات نقشه‌برداری نقشه‌نگاری نیز گفته می‌شود.

عارضه نگاری یا توپوگرافی (Topographic):

برداشت و نمایش شکل فیزیکی زمین از جمله تمام پستی و بلندی های آن مانند کوه ها، دره ها، رودخانه ها و… همچنین محاسبه مساحت و ارتفاع می باشد.

نقشه‌برداری مسطّحه یا پلانیمتری (Planimetry):

در این نوع نقشه‌برداری هدف نمایش وضعیت مسطحاتی عوارض بوده و به ارتفاع نقاط و پستی و بلندی‌ها توجهی نمی‌شود. نقشه‌های به دست آمده در این شاخه را پلان نیز می‌نامند؛ مانند پلان یک پارک و موارد مشابه آن.

آب‌نگاری یا هیدروگرافی (Hydrography):

شامل تهیه نقشه و داده های مکانی از ژرفای آب به منظور داشتن موقعیت عمق دریاها و رودخانه هاست. از آن برای تعیین M.S.L (میانگین سطح دریا)، مساحت پخش آب، عمق آب، سرعت جریان در نهرها، سطح مقطع جریان، جهت عبور و مرور کشتی ها ،زیردریایی ها ،محل عبور لوله های نفت و گاز از عمق دریاها ،ایجاد اسکله های جدید و مکانیزه ، …. استفاده می گردد.

حدنگاری یا کاداستر (Cadastre):

کاداستر نوعی نقشه‌برداری ثبتی است که ارزش حقوقی دارد و می‌توان بر اساس مرزهای آن سند مالکیت صادر کرد. کاداستر منبع اصلی داده‌ها در اختلافات و دعاوی بین مالکان زمین است. مجموعه فعالیت‌های مرتبط با حدنگاری شامل تهیه نقشه با استفاده از عکس‌ها و تصاویر زمینی، دریایی، هوایی، ماهواره‌ای، تبدیل رقومی عکس‌ها و تصاویر، عملیات زمینی نقشه‌برداری، ویرایش و تکمیل نقشه‌های زمینی و تطبیق نقشه با وضعیت واقعی و موجود املاک و اضافه کردن کلیه اطلاعات ثبتی، حقوقی و توصیفی و کنترل نهائی و به‌روزرسانی آن می‌باشد.

انواع نقشه برداری تخصصی و مهندسی:

تصویرسنجی یا فوتوگرامتری (Photogrammetry):

دانش و فناوری استخراج اطلاعات مربوط به زمین و محیط پیرامون آن از تصاویر گرفته‌شده یا حسگرهای دیگر از طریق اندازه‌گیری و پردازش و تحلیل و نمایش آن‌ها است. به عبارتی دیگر تصویرسنجی فرایند اندازه‌گیری مختصات هندسی اجسام از روی عکسهای هوایی است و عبارتست از هنر، دانش و فن تهیهٔ اطلاعات درست عوارض از طریق اندازه گیری، ثبت و تفسیر بر روی عکس یا سایر مدارکی که در بر دارنده اثری از انرژی الکترومغناطیس بازتابیده شده باشد.

زمین‌سنجی یا ژئودزی (Geodesy):

شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی و علوم زمین است که به اندازه‌گیری و نمایش شکل و ابعاد زمین، تعیین موقعیت دقیق بر روی آن و بررسی میدان ثقل زمین و تغییرات زمانی آن می‌پردازد. ژئودزین (زمین‌سنج) ها به مطالعهٔ پدیده‌های ژئودینامیکی مانند حرکات پوسته زمین، جزر و مد و حرکت قطبی می‌پردازند. زمین‌سنجی جز چارت درسی رشته مهندسی نقشه‌برداری دانشگاه‌ها است.

اندازه گیری سریع یا تاکئومتری (Takeometry):

شاخه ای از نقشه برداری است که در آن مسافت افقی و عمودی با انجام مشاهدات زاویه ای با ابزاری که به تاکئومتر شناخته شده است، تعیین می شود. تاکئومتر چیزی نیست جز تئودولیت قابل حمل که مجهز به دیافراگم استادیا (stadia diaphragm) و یک لنز آنالاتیک (anallatic lens) است. در چنین روش نقشه برداری نیازی به اندازه گیری فاصله نیست. اصل روش تاکئومتری بر اساس مثلث متساوی الساقین می باشد که در آن نسبت فاصله پایه از راس و طول پایه همیشه ثابت است.

سیستم اطلاعات جغرافیائی (Geographic Information System):

یک سامانه اطلاعاتی است که به تولید، پردازش، تحلیل، و مدیریت اطلاعات جغرافیایی می‌پردازد. به عبارت دیگر “GIS” یک سامانه رایانه‌ای برای مدیریت و واکاوی اطلاعات جغرافیایی بوده که توانایی گردآوری، ذخیره، واکاوی و نمایش اطلاعات جغرافیایی را دارد. هدف نهایی یک سامانه اطلاعات جغرافیایی، پشتیبانی برای تصمیم‌گیری‌های پایه‌گذاری‌ شده بر پایه داده‌های جغرافیایی می‌باشد.

سنجش از دور یا دورکاوی (RS):

دانش و فن جمع‌آوری اطلاعات از اشیای روی سطح زمین، بدون حضور فیزیکی در محل است. سنجش از دور شامل اندازه‌گیری و ثبت انرژی بازتابی از سطح زمین و جو پیرامون آن از یک نقطه مناسب بالاتر از سطح زمین است. پرتوهای بازتابی که از نوع امواج الکترومغناطیس هستند، می‌توانند دارای منابع گوناگونی همانند پرتوهای خورشیدی، پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند.